Avrupa gündemini aylardır meşgul eden Brexit meselesinin sonuna nihayet gelindi. 1973 yılında Avrupa Birliǧi’ne giren İngiltere 47 yıl sonra Avrupa Birliǧi üyeliǧini bu hafta sonu itibarıyla sonlandırdı. İngiltere’nin AB’den çıkışı, Tarihçi ve The Guardiangazetesi köşe yazarıTimothy Garton Ash ve onaltı milyon İngiliz vatandaşının hem fikir olmamasına raǧmen, aşırı saǧ parti Brexit Partisi öncülüǧünde Cuma’yı Cumartesiye baǧlayan gece sevinç gösterileriyle kutlandı. Buna karşılık Avrupa Birliǧi kasvetli bakışlarıyla, ama daha dikkatli bir şekilde yoluna devam edecek. İngiltere’nin AB’den ayrıldıǧı ilk günde aklımıza gelen bazı tartışma ve gelişmeler özet olarak şöyle.
Medeniyetle çatışması deǧil, ekonomik drama
Trouw gazetesi siyaset köşe yazarı Hans Goslinga, İngiltere’nin AB’den
ayrılmasını yorumlarken Amerikalı siyaset düşünürü Samuel Huntington’a
atıfta bulunuyor. Goslinga, Huntington’un meşgur teorisi kültürler/dinler
çatışmasının olmadıǧı ancak, öǧrencisi Francis Fukuyama’nın medeniyetler
(İslam-Hristiyan) içinde bir ayrışma ve çatışma teorisinin adeta doǧrulandıǧını
söylüyor. Goslinga, Brexit’le birlikte ortada çok kültürlü bir drama
olmadıǧını, ortada ekonomik bir dramanın yaşandıǧını belirtiyor.
Milyarderler AB karşıtlıǧını körükledi
Altı yıl Londra’da, The Guardian’da çalışan ve bu yaz Hollanda’ya
geri dönen gazeteci Joris Luyendijk, Brexit meselesinde İngiliz
arrugantlıǧına dikkat çekiyor. İngiltere’nin AB’den ayrılma sürecinde bir avuç
beyaz milyarderin adeta halkın beynini yıkadıklarını söyleyen Joris Luyendijk,
referandum öncesi yalan ve aslı olmayan haberlerle AB karşıtlıǧının yayıldıǧını
iddia ediyor. Bu beyin yıkama işinin, başta Barclay kardeşlerin elinde
olan The Daily Telegraph ve The Times, The Sunday Times gazeteleri
aracılıǧı ile yapıldıǧını söyleyen Luyendijk, yine milyarderlerin elinde olan Evening
Standardve diǧer magazin gazeteleriyle de AB karşıtlıǧı yayıldı
diyor.
Avrupa Ordusu Kurulur mu?
İngiltere’nin AB’den ayrılması, Avrupa savunma işbirliǧi tartışmalarını
yeniden gündeme getirdi. Hatırlanacaǧı üzere, Başkan Trump’un Avrupa
karşıtı tutumu, Avrupa’nın kendi savunmasını gündeme getirmişti. Fransa
Cumhurbaşkanı Macron’un, Avrupa ordusu kurulmalı çaǧrısı bu tutumun bir
sonucuydu. Ancak, bu tür durumlarda Londra’nın fanatik çıkışları ‘Avrupa Ordusu’
düşüncesine engel oluyordu. Şimdi, İngiltere’siz bir AB artık Macron’un hayali
olan Avrupa Ordusu’nu konuşabilir.
Şahinler ve Güvercinler ne yapacaklar?
Avrupa’nın Rusya ile olan ilişkilerinde artık deǧişiklik olabilecek. Hatırlanacaǧı
üzere, Londra her zaman Moskova karşıtı bir tavır içindeydi. 2018’de eski Rus ajanı
Sergej Skripal ve kızı Joelia’na yapılan kimyasal saldırıda,
Avrupa Birliǧi üye ülkeleri Rusya’ya karşı İngiltere’nin yanında yer almıştı. Trouw
gazetesi yazarı Christoph Schmidt’e
göre Avrupa Birliǧi içinde Şahinler ve Güvercinler birbirlerini Rusya ilişkilerinde
uzun süre dengede tuttular. Şimdi Şahinler, yani İsveç, Polanya ve üç Baltık
ülkesi, önemli bir müttefiklerini kaybettiler. Artık Güvercilmer, yani İtalya,
Macaristan ve Güney Kıbrıs, Rus’ya için tutumlarını gözden geçirebilirler.
Avrupa Birliǧi’nin Yeni Ufukları
İngiltere Avrupa Birliǧi’nden çıkarken, Avrupa Birliǧi organlarının üç
başkanı; Ursula von der Leyen, Charles Michel ve David Sassoli,
geçtiǧimiz hafta (Fransa) Versailles’in Batısındaki Jean Monnet Evi’nde
bir araya gelerek “Avrupa’nın Yeni Ufuklar”nı konuştular. Yayınlanan basın bülteninde
şu cümleler yer aldı: “Büyük bir güç rekabeti ve jeopolitik bir türbulansla
karşı karşıyayız. Hiç bir ülke, tek başına iklim deǧişikliklerine karşı baş
edemez. Dijital geleceǧe çare bulamaz. En faydalı sonuçların alınması için güç
birliǧi yapmamız gerekir. Avrupa olarak bunu yapabiliriz. İç Pazar başta olmak
üzere, seksen ülkeyle olan anlaşmamız, en önemlisi de yaşayan bir demokrasiye
sahibiz”.
Evet, onaltı milyon İngiliz vatandaşının ve Avrupa Birliǧi projesini
savunanların buǧulu gözleri ve yürekleri buruk olsa da İngiltere 1 subat 2020
tarihi itibarıyla AB’den ayrılmış oldu. Brexit meselesi elbette sadece
İngiltere’yi baǧlamıyor. İngiltere’nin önümüzdeki süreçte yaşayacakları, hiç
şüphesiz diǧer AB üye ülkelerine örnek olacak. İşler kötüye giderse, başta Marine
Le Pen olmak üzere, diǧer popülistlere gün doǧacak. Bekleyip göreceǧiz
artık.
Veyis Güngör
1 Şubat 2019