Yıl 1969, yer Amsterdam. Türklerin sayısı çok az. Amsterdam’da toplam beş altı Türk ailesi var. Dört kafadar Türk ‘Bozkurtlar Kulübü’ kurar. Hafta sonları, önce Amstel kanalına yakın Sarphatistraat’daki bir kilisenin odasında faaliyetler yaparlar. Sonra Eerste Oosterpark caddesindeki Semt Evi’ne taşınırlar. Hem kilise hem semt evi Hollandalıların kurumlarıdır. Bozkurtlar’a kapılar sonuna kadar açılır. Oysa, yıllar sonra Hollanda, daha doǧrusu Hollanda ve Türk komünistleri, Bozkurtlar’a hayatı dar etmek için ellerinden geleni yaparlar.
Hollanda’ya göçün beşinci yılında Amsterdam’da kurulan ilginç ‘Bozkurtlar Kulübü’ hikayesine geçmeden önce kısaca Türk göçüne deǧinelim.
Kısa bir süre önce geçirdiğimiz 19 Aǧustos günü, Hollanda ve Türkiye arasında yapılan işgücü anlaşmasının 56’ncı yıldönümüydü. Her ne kadar, 1960 yılından itibaren Türkler Hollanda’ya gelmeye başlasalar da, 1964 yılında iki ülke arasında yapılan anlaşma ile, Türkler Hollanda’ya resmen gelmeye başladılar. İlk yıllarda genellikle erkekler Hollanda’ya geldiler. Hollanda’ya gelen Türklerin bir bölümü de Amsterdam’daki Ford fabrikasında çalışmaya başladılar. Daha sonra (1970) Amsterdam’ın kuzeyinde yer alan NDSM gemi fabrikası Türkiye’den işçi getirir. İşçiler NDSM’in yanında kurulan ve Kazım Gezer, Hamit Taş tarafından Atatürk kampı adı verilen yerleşim biriminde kalırlar.
Şimdi, Amsterdam’da kurulan ‘Bozkurtlar Kulübü’ hikayesine geri dönelim.
Türkiye’nin Avrupa ülkelerine işgücü göçü
verdiǧi yıllardır. Yoǧun göç veren şehirlerin yanında, İzmir’de yaşayan Görmez
ailesi toplanır. Aile hep birlikte İbrahim Görmez’in Hollanda’ya gidip iki yıl
çalışması ve sonra geri dönmesi kararı alır. İbrahim, Görmez ailesinin 7
çocuǧundan biridir. 1964 yılında genç ve yakışıklı İbrahim Hollanda’ya gelir. Kanı
kaynamaktadır. Bırak iki yıl sonra geri dönmeyi, bir Hollandalı kız ile tanışır,
kız Müslüman olur, sonra evlenir ve çoluk çocuǧa kavuşur. Eşi Reyhan ismini
alır. İzmir’deki Görmez ailesi toplanır ve kardeşlerden birini Hollanda’ya
gönderirler. Ailenin kararı, İbrahim Görmez, eşi ve çocuklarının İzmir’e geri
dönmesidir. Karar uygulanır. 1968 yılında geri dönerler. Ancak, eşinin uyum zorluğu
ve çocuklarından birinin saǧlık sorunu yüzünden kısa zamanda Amsterdam’a geri
dönerler.
İbrahim Görmez, ta o yıllarda, “Allah’ın
kulu geri dönemez, biz Türkiye’de yapamayız” der. Herkes İbrahim Görmez’e ‘sen delisin’ der.
İbrahim Görmez artık kendi geleceklerinin Amsterdam’da olduǧuna inanır. Bu yönde adımlar atmaya başlar. Ve İzmir’den Amsterdam’a ikinci defa geldiǧinde yıllar sürecek dernekçiliǧe başlar. 1969 yılında ne bir Türk derneǧi, ne bir Türk camisi ne de bir kültür merkezi vardır. Çünkü Türkler sabahın köründe fabrikada iş başındadırlar. Bilek gücüyle çalışırlar, akşam eve gelince yorgundurlar. Ancak İbrahim Görmez ve yanına aldıǧı arkadaşları bir şeyler yapmanın hayalini kurmaya başlarlar.
Mustafa Dokudur ve İbrahim Görmez, diǧer iki arkadaşlarının bir araya gelmesiyle, “Bozkurtlar Kulübü” kuruldu. Kendilerine bir yer vermesi için Amsterdam Belediyesi’nin kapısını çalarlar. Belediye Amsterdam’ın ilk Bozkurtlarını ilgiyle dinler ve Kiliseler Birliǧi’ne yönlendirir. Hollanda’da gelenektir, ilk kurulan dernek veya vakfa hemen yer veya yardım yapılmaz, var olan bir kurumla birlikte çalışmaları önerilir. Bozkurtlar’a kilisenin bir bölümünde, hafta sonları toplantı yapmaları için yer verilir. Sonra, o yıllarda genelde Hollanda sol hareketlerinin hakim olduǧu Semt Evleri’nde faaliyetler yapılır. Ve böylece Amsterdam’da Türk dernek ve vakıfçılıǧının ilk temeli atılmış olur.
Sonraki yıllarda artık Türkler kurumlarını yavaş yavaş hayata geçirirler. 1971 yılında Hollanda İslam Merkezi kurulurken, 1973 yılında Hayrettin Alpogat başkanlıǧında ‘Amsterdam Milliyetçi Türk İşçiler Cemiyeti’ kurulur. Kurucular arasında İbrahim Görmez, Şükrü Tetik, İsmet Biçer, Asım Yeşilkanat, Arif Ulu, Ömer Korkmaz, Mustafa Dokudur, Nedim Doruk, Samet Aldatmaz ve diǧer isimler vardır. 1974 yılında ise Türkiye’den kaçıp gelen isimlerin de yer aldıǧı sol kuruluşlar, örneǧin HTIB faaliyete geçer.
Amsterdam’ın ilk Bozkurtlarından İbrahim Görmez’in 1969 yılında ‘Bozkurtlar Kulübü’ ile başlayan dernekçiliǧi, Amsterdam Fatih Camisi’nin satın alınması, Hollanda Türk İslam Kültür Dernekleri Federasyonu, Hollanda Diyanet Vakfı, İslam Yayın Kurumu (IOS) ve Türkler için Danışma Kurulu (IOT)na uzanan bir kulvarda taçlanarak devam eder. Yanında sadık dostları Hamit Taş, İsmet Biçer, Ömer Korkmaz yer alırlar.
Velhasıl, ‘Amsterdam’ın ilk Bozkurtları’nın kısa anekdotu bize, yazmaya başlamışken, Bozkurtların ve Ülkücülerin, en azından 1975–1985 yılları arasındaki teşkilatlanmalarını da yazmaya davet ediyor.
Veyis Güngör
29 Aǧustos 2020
Tüm okuyucularımın ve milletimizin 30 Aǧustos Zafer Bayramı kutlu olsun.